Salon Empiku w Konstantynowie Łódzkim

■ W Konstantynowie Łódzkim (w centrum handlowym Galeria Konstantynów przy ul. Jana Pawła II nr 11/13), od połowy września 2024, mamy salon sprzedaży firmy Empik.
■ Najsłynniejszym Empikiem w Polsce był warszawski salon mieszczący się przy Nowym Świecie (kamienica na rogu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu). Otwarto go 22 lipca 1951 roku. Został zamknięty na początku 2022 r. Kultowy warszawski salon Empiku działał cały czas w tym samym miejscu siedem dekad, w tym niemal pięć dekad, pod czujnym okiem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (dosłownie i w przenośni).
   Firma Empik S.A. powstała w 1991 roku w wyniku transformacji ustrojowej po uchwaleniu 22 marca 1990 przez Sejm ustawy o likwidacji Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch”. Zlikwidowana RSW (po jej przekształceniu), stała się częścią przedsiębiorstwa Empik.
RSW w latach swojego funkcjonowania (1973-1990) była obok pośrednich dotacji budżetowych i składek członkowskich jednym z głównych źródeł bieżących dochodów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wypłacając corocznie wysokie dywidendy (zwykle w miesięcznych ratach), których wysokość ustalał Komitet Centralny PZPR.
Od 1952 roku siedziba KC PZPR mieściła w nowym gmachu przy ul. Nowy Świat 6/12 (na końcu naszego artykułu wyjaśnimy, że to istotny drobiazg). Mniejsze dotacje płynęły również do organizacji będących formalnymi współwłaścicielami koncernu. Inną formą wykorzystywania RSW przez PZPR było zatrudnianie w koncernie funkcjonariuszy partyjnych na fikcyjnych etatach. RSW była dotowana z budżetu państwa korzystając z kredytów udzielanych na warunkach preferencyjnych oraz znacznych ulg w podatkach.

   Fundamentem merytorycznym nowo powstałego przedsiębiorstwa Empik jest jednak Klub Międzynarodowej Prasy i Książki (KMPiK, Klub MPiK, Empik).
Klub Międzynarodowej Prasy i Książki (najpopularniejszy skrót: Empik*) to polska sieć domów kultury i księgarni założona w 1948 r. przez Zarząd Główny RSW. W 1991 Klub MPiK stał się fundamentem nowo powstałego przedsiębiorstwa Empik.

   Salony Klubu MPiK, przez kilka dekad na przełomie XX i XXI wieku były kultowymi miejscami działalności handlowej, spotkań towarzyskich, funkcjonowania ówcześnie dominującej kultury mającej spory wpływ na rozwój życia społecznego.
Salony Klubu MPiK prowadziły czytelnie prasy, klubokawiarnie, księgarnie, kursy języków obcych, działalność imprezowo-wystawienniczą. Powstały we wszystkich dużych miastach.

   W klubach sprzedawano głównie prasę polską oraz pochodzącą z krajów bloku wschodniego, przede wszystkim ZSRS. Do placówek KMPiK na bieżąco dostarczano więc m.in. „Prawdę”, „Izwiestija”, „Rudé právo”, czy też jedyną polskojęzyczną radziecką gazetę codzienną „Czerwony Sztandar”. Towarzyszył im szeroki wybór periodyków tematycznych z tychże krajów. Okazjonalnie nabywać można było także publikacje zachodnie. Znacznie szerszy ich wybór znajdował się natomiast w obszernych czytelniach wchodzących w skład większości klubów, z których korzystać można było bezpłatnie, ale za pozostawieniem dowodu tożsamości „pod zastaw”. Kluby wyposażone były także w kawiarenki. Szatnie wykorzystywano do ekspozycji wystaw artystycznych i miejsc spotkań z autorami lub artystami lub jako miejsca kameralnych koncertów. Pierwszy klub powstał w 1948 r. w Warszawie przy placu Unii Lubelskiej. Na przełomie lat 50. i 60. XX w. funkcję dyrektora sieci pełniła działaczka ruchu komunistycznego, członek PZPR Helena Michnik (, właściwie Hinde Michnik, później Hinda Michnik-Rosenbusch).

   Od połowy września 2024 w Konstantynowie Łódzkim funkcjonuje salon sieci sprzedaży firmy Empik S.A. Konstantynowska placówka (w centrum handlowym Galeria Konstantynów przy ul. Jana Pawła II nr 11/13) jest czynna: poniedziałek-sobota 9.00-20.00, niedziela handlowa 10.00-17.00.

   Najsłynniejszym polskim Empikiem był warszawski salon mieszczący się przy Nowym Świecie 15/17 (kamienica na rogu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu). Otwarto go 22 lipca 1951 roku. Został zamknięty na początku 2022 r. (nie sprostał propozycji nowej umowy dzierżawy, którą przedstawili urzędnicy). W swojej historii miał wspaniałe momenty, które uczyniły go niezwykle popularnym w niektórych grupach społecznych. W złotych dla fonografii latach 90. po autograf popularnych artystów kolejka ciągnęła się przez całe wnętrze budynku i kończyła się dopiero na zewnątrz.

   Kultowy warszawski salon Empiku działał w kamienicy na rogu Nowego Światu i Alei Jerozolimskich siedem dekad, w tym niemal pięć dekad, pod czujnym okiem KC PZPR (dosłownie i w przenośni), albowiem w 1952 r., po drugiej stronie Nowego Światu (za skrzyżowaniem z Alejami Jerozolimskimi – wówczas było to tylko zwykłe skrzyżowanie, bo Rondo Charles’a de Gaulle’a powstało w 1961 r.) wybudowano siedzibę KC PZPR. Gmach ten – popularnie określany, jako „Biały Dom” lub „Dom pod Baranami” (oficjalnie: Dom Partii) – został wybudowany z obligatoryjnych składek (cegiełek) rozprowadzanych wśród całego polskiego społeczeństwa.

Tekst i fot. 1: Bernard Cichosz

Zdj. arch.: architektura.muratorplus.pl/