8 lutego 1821 roku Mikołaj Krzywiec-Okołowicz założył osadę fabryczną na terenie wsi Żabice Wielkie. Od początku posługiwał się (nieoficjalnie) nazwą Konstantynów (w obiegu publicznym Konstantynów, jako nazwa osady pojawiła się 7 października 1824, natomiast 31 sierpnia 1830 r. osada uzyskała prawa miejskie).
W roku 1821, na wspomnianym wyżej terenie, znajdowało się 5 ulic i 2 place. Taki stan trwał aż do początku roku 1911. Wtedy dopiero wytyczono 11 nowych ulic. W uaktualnianym na bieżąco Rejestrze TERYT Głównego Urzędu Statystycznego mamy teraz 205 ulic oraz 2 place i 1 skwer. Z tego wynika, że w Konstantynowie – w okresie 1824-2024, czyli od pojawienia się w obiegu publicznym nazwy Konstantynów aż do dziś – przybyło nam dokładnie 200 ulic.
W książce Konstantynów Łódzki. Dzieje miasta pod redakcją Marii Nartonowicz-Kot, Łódź 2006 znajdujemy wykazy ulic i placów w Konstantynowie w latach 1821, 1911, 1933, 1941 (tylko wybrane), 2006. Natomiast Główny Urząd Statystyczny w Rejestrze TERYT podaje najnowsze dane (uaktualniane na bieżąco). Z tych źródeł wiemy, iż liczba ulic i placów zmieniała się następująco:
1821: 5 ulic oraz 2 place (taki stan trwał do początku 1911 r.);
1911: 16 ulic oraz 2 place [na początku 1911 r. wytyczono 11 nowych ulic (Browarna, Ewangelicka, Gerlicze, Graniczna, Konrada, Krótka, Leopolda, Lipowa, Młynarska, Świętej Anny, Zielona);
1933: 29 ulic oraz 2 place (od tego wykazu zaczęły pojawiać się nowe nazwy istniejących wcześniej ulic i oczywiście nowo powstałe);
1941 (Niemcy okupujące Polskę wprowadziły swoje nazwy ulic);
2006: 148 ulic oraz 2 place i nieuwzględniony 1 skwer;
2024: 205 ulic oraz 2 place i 1 skwer;
Poniżej wykazy istniejących ulic (i placów) wg stanu w latach: 1821, 1911, 1933.
Wykaz ulic (i placów)
ROK 1821 (5 ulic + 2 place):
1/ Długa
2/ Duży Rynek
3/ Łaska
4/ Łódzka
5/ Mały Rynek (Zwyczajny Rynek)
6/ Pabianicka
7/ Zgierska
ROK 1911 (16 ulic + 2 place):
1/ Browarna
2/ Długa
3/ Duży Rynek
4/ Ewangelicka
5/ Gerlicze
6/ Graniczna
7/ Konrada
8/ Krótka
9/ Leopolda
10/ Lipowa
11/ Łaska
12/ Łódzka
13/ Mały Rynek (Zwyczajny Rynek)
14/ Młynarska
15/ Pabianicka
16/ Świętej Anny
17/ Zgierska
18/ Zielona
ROK 1933 (29 ulic + 2 place):
1/ 1 Maja (d. Pabianicka)
2/ 11 Listopada (do 1928: Długa)
3/ Browarna
4/ Cmentarna
5/ Dolna
6/ Dróżka
7/ Ewangelicka
8/ Gdańska
9/ Górna
10/ Karola
11/ Kątna
12/ Kilińskiego Jana
13/ Kopernika Mikołaja
14/ pl. Kościuszki Tadeusza (do 1917: Mały Rynek)
15/ Krótka
16/ Lipowa (zlokalizowana w miejscu dzisiejszej 8 Marca)
17/ Lutomierska
18/ Łaska
19/ Łódzka
20/ Mickiewicza Adama
21/ Młynarska
22/ Narutowicza Gabriela
23/ Piaskowa
24/ Piłsudskiego Józefa
25/ Polna
26/ Sadowa
27/ Sienkiewicza Henryka
28/ Słowackiego Juliusza
29/ pl. Wolności (do 1918 Duży Rynek)
30/ Zgierska
31/ Żeromskiego Stefana
ROK 2006 (148 ulic + 2 place i nieuwzględniony 1 skwer)
ROK 2024 (205 ulic + 2 place + 1 skwer)
Warto poznać kolejne nazwy ulic i placów, które wcześniej nosiły niektóre nasze konstantynowskie ulice. Z dostępnych materiałów wynika, iż w 1933 roku zaczęły pojawiać się nowe nazwy istniejących wcześniej ulic. Wkrótce w naszym dzienniku internetowym zamieścimy wstępne informacje na ten temat.
Bernard Cichosz
Na zdj.: Plan Konstantynowa z 1839 r.
Źródła (dla obu tekstów):
1/ Konstantynów Łódzki. Dzieje miasta pod redakcją Marii Nartonowicz-Kot, Łódź 2006
2/ Dziennik Internetowy „43bis” (www.43bis.media.pl) zakładka Konstantynów Łódzki / DOKUMENTY
3/ Gmina Konstantynów Łódzki, oficjalny portal gminy (dostęp: 2024-11-11)
https://samorzad.gov.pl/web/gmina-konstantynow-lodzki/zarys-historyczny
■ Redaktor naczelny: Bernard Cichosz
■ tel. 603 44 43 43 ■ 43bis@post.pl