■ W 1933 roku w Konstantynowie Łódzkim zaczęły pojawiać się – od czasu publikacji w 1821 roku pierwszego dostępnego spisu ulic – nowe nazwy istniejących wcześniej ulic (usytuowanych na terenach dzisiejszego Konstantynowa Łódzkiego).
■ Ciekawostką jest, iż spośród istniejących już w pierwszym spisie ulic (usytuowanych na terenach dzisiejszego Konstantynowa Łódzkiego z 1821 r.) tylko ulica Łaska nigdy nie zmieniała swej nazwy (nie licząc okresu okupacji niemieckiej).
W miejscowości Konstantynów założonej na terenie wsi Żabice Wielkie istniało 5 ulic i 2 place. Przez 200 lat (w okresie 1824-2024) w Konstantynowie przybyło 200 ulic (cały czas istnieją też te 2 place oraz wytyczono 1 nowy skwer).
Rozwój miejscowości wymagał wytyczania nowych ulic. Nie wszystkie jednak, od momentu wytyczenia, noszą dzisiejsze nazwy. Te zmiany można, w znacznym stopniu, prześledzić podczas uważnej lektury książki Konstantynów Łódzki. Dzieje miasta pod redakcją Marii Nartonowicz-Kot, Łódź 2006 oraz lokalnej prasy („Wiadomości - 43bis”). Znajdują się tam informacje o uchwałach stosownych organów dotyczące zmian nazw ulic (dot. to także uchwał, które nie weszły w życie).
We wspomnianej książce zestawiono wykazy ulic i placów w latach: 1821, 1911, 1933, 1941 (tylko wybrane), 2006. Główny Urząd Statystyczny w Rejestrze TERYT podaje dane uaktualniane na bieżąco. Z tych źródeł wynika, iż liczba ulic i placów zmieniała się następująco:
1821 rok: 5 ulic i 2 place (taki stan trwał do początku 1911 r.);
1911 rok: 16 ulic i 2 place [na początku 1911 r. wytyczono 11 nowych ulic (Browarna, Ewangelicka, Gerlicze, Graniczna, Konrada, Krótka, Leopolda, Lipowa, Młynarska, Świętej Anny, Zielona);
1933 rok: 29 ulic i 2 place (od tego wykazu zaczęły pojawiać się nowe nazwy istniejących wcześniej ulic i oczywiście nowo powstałe);
1941 rok (Niemcy okupujące Polskę wprowadziły swoje nazwy ulic);
<1945 rok (kwiecień): 30 ulic i 2 place>
2006 rok: 148 ulic oraz 2 place i nieuwzględniony 1 skwer;
2024 rok: 205 ulic oraz 2 place i 1 skwer;
W 1933 roku zaczęły pojawiać się nowe nazwy istniejących wcześniej ulic.
Ulice, które dziś noszą inne nazwy aniżeli w momencie ich wytyczenia:
♦ ul. 1 Maja (przynajmniej od 1933)
wcześniej:
ul. Pabianicka (przynajmniej od 1821, nie później niż do 1933)
♦ ul. Jana Pawła II (od 2005-10-16)
wcześniej:
ul. Długa (przynajmniej od 1821 do 1928)
ul. 11 Listopada (od 1928 do 1950-01-31)
ul. 19 Stycznia (od 1950-02-01 do 2005-10-15/2008-10-15)
♦ ul. Daszyńskiego Ignacego (w okresie: 1947-12-30 – 1953-01-31 oraz od 1989-12-01)
wcześniej:
ul. Ewangelicka (do 1947-12-29)
ul. Daszyńskiego Ignacego (od 1947-12-30 do 1953-01-31)
ul. Dzierżyńskiego Feliksa, (od 1953-02-01 do 1989-11-30)
♦ ul. ks. Łabentowicza Zygmunta (od 1991-04-26)
wcześniej:
ul. Karola (do 1947-12-29)
ul. Nowotki Marcelego (od 1947-12-30 do 1991-04-25)
♦ pl. Kościuszki Tadeusza (przynajmniej od 1933)
wcześniej:
Mały Rynek (przynajmniej od 1821, nie później niż do 1933)
♦ 8 Marca (od 1951--02-26)
wcześniej:
ul. Lipowa
♦ ul. Łódzka (przynajmniej od 1821, do 1953-03-30 oraz od 1956-10-27)
wcześniej:
ul. Łódzka (do 1953-03-30)
ul. Stalina Józefa (od 1953-03-31 do 1956-10-26)
♦ ul. Moniuszki Stanisława (od 1954-06-01)
wcześniej:
ul. Młynarska (do 1954-05-31)
♦ ul. Piłsudskiego Józefa (w okresie: przynajmniej 1933 – 1947-12-29 oraz od 1991-04-26)
wcześniej:
ul. gen. Świerczewskiego Karola (od 1947-12-30 do 1991-04-25)
♦ pl. Wolności (przynajmniej od 1933)
wcześniej:
Duży Rynek (przynajmniej od 1821, nie później niż do 1933)
♦ ul. Zgierska (przynajmniej od 1821 do 1950-01-18 oraz od 1956-10-27)
wcześniej:
ul. Stalingradzka (od 1950-01-19 do 1956-10-26)
♦ ul. Przygraniczna (od 1991-04-26)
wcześniej:
ul. Graniczna (do 1991-04-25)
♦ ul. Krzywiec Okołowicza Mikołaja (od 1991-04-26)
wcześniej:
ul. Sawickiej Hanki (do 1991-04-25)
♦ ul. Mała (od 1991-04-26)
wcześniej:
ul. Buczka Mariana (do 1991-04-25)
♦ ul. Armii Krajowej (od 1991-04-26)
wcześniej (uwaga: do jesieni 1954 ulica nie znajdowała się w granicach Konstantynowa Łódzkiego):
ul. Piłsudskiego Józefa od okresu międzywojennego do 1950-01-18)
ul. Armii Czerwonej (od 1950-01-19 do 1991-04-25)
♦ ul. Łódzka – przedłużenie już istniejącej (od 1991-04-26)
wcześniej (uwaga: do jesieni 1954 nie znajdowała się w granicach Konstantynowa Łódzkiego):
ul. 22 Lipca (do 1991-04-25)
Ulice ujęte tylko w spisie z 1911:
(nie było ich w 1821, istniały w 1911, nie było ich w 1933):
ul. Gerlicze (1911)
ul. Konrada (1911)
ul. Leopolda (1911)
ul. Świętej Anny (1911)
ul. Zielona (1911)
Ulica ujęta tylko w spisie z 1933:
(nie było jej w 1821, istniała w 1933, nie było jej w 1941?):
ul. Dróżka (1933)
Ulice ujęte tylko w spisie z 1941:
(nie było ich w 1933, istniały w 1941, nie było ich w 2006):
ul. Parcela (1941)
ul. Rzeczna (1941)
ul. Tkacka (1941)
ul. Wiejska (1941)
UWAGA: Nazwa ulicy 19 Stycznia – po zmianie jej na Jana Pawła II (od 2005-10-16) – obowiązywała jeszcze równocześnie z nową nazwą przez 3 lata, czyli do 2008-10-15.
Opracowanie: Bernard Cichosz
Źródła:
♦ Konstantynów Łódzki. Dzieje miasta, pod redakcją Marii Nartonowicz-Kot, Łódź 2006: s. 26 (Tadeusz Nowak, Hanka Żerek-Kleszcz); s. 42 (Eugeniusz Workert); s. 95 (Marta Sikorska-Kowalska); s.: 251, 252, 253, 399-402 (Leszek Olejnik).
♦ Mariusz Łochowski, Konstantynów w ogniu, Łódź 2014 s. 8.
♦ „Wiadomości - 43bis”, 1991 nr 36, s 1; 2005 nr 389/390, s. 3; 2005 nr 391/392, s. 3.
♦ „Ex Libris 43bis”, 2005 nr 118, s. 1 (również, jako wkładka do „Wiadomości - 43bis” 2005 nr 389/390).
♦ „Biuletyn 43bis”, 2005 nr 42, s. 1 (również, jako wkładka do „Wiadomości - 43bis” 2005 nr 393/394).
■ Redaktor naczelny: Bernard Cichosz
■ tel. 603 44 43 43 ■ 43bis@post.pl