Poezja jest gdzieś w nas: „Gdzieś w nas błyszczą gwiazdy poezji; /…/ Gdzieś w nas grają w karty płomienie, Gdzieś w nas...” (Ryszard Milczewski-Bruno). Teksty piosenek Agnieszki Osieckiej są znane niemal każdemu Polakowi (także dzięki współpracującym z poetką kompozytorom i wykonawcom). Poezja artystki dla mojego pokolenia była czymś więcej niż literaturą. Wiele jej tekstów lirycznych miało akcenty społeczne. Jej poezja nie tylko nas bawiła, jej teksty żyły w nas i zmieniały nas.
   O tym jak w czasach PRL-u artyści „Poezją zmieniali Polskę, pisali słowa szorstkie” (Andrzej Jarecki) Agnieszka Osiecka wspomina w filmie dokumentalnym z 1989 roku autorstwa Grażyny Pieczuro pt. „Agnieszka” (produkcja TVP Wrocław). Twórcy STS-u uważali, że był to teatr-gazeta. Oni chcieli pokazywać życie. I zachęcali poetkę do podejmowania życiowych tematów. Nie byłoby „Okularników” bez inspiracji Andrzeja Jareckiego, Andrzeja Drawicza, Jerzego Markuszewskiego. Artystka przyznała, że wiele się od nich nauczyła: „Oni mi powiedzieli, że w ogóle takie piosenki są do pomyślenia”.
   Krzysztof Komeda oznajmił Agnieszce może najważniejszą (dla niej i dla miłośników jej twórczości) prawdę: „Jesteś częścią pejzażu polskiego”. Ona tej prawdy nie podzielała. Twierdziła, że dla niej małą ojczyzną był nasz język ojczysty, nasza gramatyka: „Kiedy zamknę oczy, widzę taką mapę naszego języka”.
   Agnieszka Osiecka (w ostatnim motywie wspomnianego filmu) nawiązując do musicalu Dziś straszy, który w 1972 roku napisała wspólnie z Andrzejem Zielińskim z zespołu Skaldowie opowiada (myśląc o sobie) o dalszych losach Poetessy - bohaterki musicalu, że jak już jej z nimi nie będzie, to przyjdzie z nieba do Skaldów na piwko szlakiem tęczy. Do mnie, Poetka przychodzi często na herbatę. Szlakiem światowej rozległej sieci internetowej (World Wide Web). Wtedy razem słuchamy piosenek z jej tekstami (niektóre dopiero teraz odkrywam). Którzy kompozytorzy i wykonawcy prezentują się nam najczęściej? A które fragmenty piosenek zdarza się mi potem nieudolnie nucić? Jakie mam wówczas skojarzenia? Poniżej przykłady odpowiedzi.

„Okularnicy”
(muz. Jarosław Abramow, wyk. Sława Przybylska)
Między nami po ulicy,
pojedynczo i grupkami,
snują się okularnicy ze skryptami.
I z książkami,
z notatkami,
z papierami, kompleksami.
/…/
Wymęczeni, wychudzeni,
z dyplomami już w kieszeni,
odpływają pociągami,
potem żenią się z żonami.
Potem wiążą koniec z końcem
za te polskie dwa tysiące.
Itp., itd.,
itd.
   To jeden z wcześniejszych utworów poetki. Przetrwał, jak inne, próbę czasu. Wciąż zachwyca, oddaje klimat dawnych lat. Tytuł tej piosenki jest nazwą portalu Fundacji Agnieszki Osieckiej (www.okularnicy.org.pl/). Polecam.

„Nim wstanie dzień”
(muz. Krzysztof Komeda, wyk. Edmund Fetting – do filmu „Prawo i pięść”)
Dzieci urodzą się nowe nam.
I spójrz: będą śmiać się, że my
znów wspominamy ten podły czas,
porę burz.
Za dzień, za dwa,
za noc, za trzy,
choć nie dziś,
za noc, za dzień,
doczekasz się,
wstanie świt.
   Niepowtarzalne wykonanie. Wspaniały tekst, wspaniała kompozycja. Światowa rozległa sieć internetowa (World Wide Web) pozwoliła mi też wyszukać perełkę (KOMEDA śpiewa - "Nim wstanie dzień"). Krzysztof Komeda śpiewa swoją kompozycję, z fragmentem tekstu, który dopiero powstawał.

„Małgośka”
(muz. Katarzyna Gaertner, wyk. Maryla Rodowicz)
To był maj,
pachniała Saska Kępa
szalonym, zielonym bzem.
   Najważniejsze utwory Agnieszki Osieckiej powstawały przy biurku w rodzinnym mieszkaniu na Saskiej Kępie. W latach siedemdziesiątych Saska Kępa była mi bardzo bliska. Jej ulubione kawiarnie (Sax przy Francuskiej 31 i Café Sułtan przy Obrońców) mijałem wówczas co tydzień. W tym samym czasie Maryli Rodowicz zdarzało się na Żoliborzu uatrakcyjniać mecze koszykarzy pierwszoligowego AZS AWF. Tam też regularnie wówczas bywałem. Słuchając tej piosenki zawsze wspominam warszawską dekadę mojego życia.

„Dojeżdżam”
(muz. Andrzej Zieliński, wyk. Skaldowie)
Gdy wstawałem to koguty jeszcze spały
razem ze mną wstawał szaro-bury świt
i ziewałem, gdy dziewczyny mnie pytały
czemu znów ponury jestem, tak jak nikt
   Tę piosenkę nucę ze szczególną przyjemnością. Kiedyś dawno tak było: tramwaj, pociąg, autobus. Teraz nie muszę dojeżdżać ani nawet wcześnie wstawać.

„Wariatka tańczy”
(muz. Seweryn Krajewski, wyk. Maryla Rodowicz)
Ale szum, ale tłum
Czarna noc, biały rum
Złote stosy pomarańczy
Dudni dom dana da
Jak zabawa to zabawa
I wariatka dzisiaj tańczy
   Przyjaciele mówili o Agnieszce: Taka kobieta zdarza się rzadko - jak kometa. Dodam: A tylko jej zdarzały się takie piosenki.

„Zielono mi”
(muz. Jan Ptaszyn Wróblewski, wyk. Andrzej Dąbrowski)
Zielono mi,
bo ty, właśnie ty
w noc i we dnie mi się śnisz
i jesteś moją ciszą
w mieście złym.
    O utworach Agnieszki Osieckiej mówiono, że to „piosenki wiecznie zielone”. Tę piosenkę Andrzej Dąbrowski nagrał do albumu „Do zakochania”.

„Na wesoło”
(muz. Seweryn Krajewski, wyk. Magda Umer)
Życie zazwyczaj trwa za krótko,
chcesz coś powiedzieć – no to mów.

„Ach, panie, panowie”
(muz. Bułat Okudżawa, wyk. Magda Umer)
Żegnaj miły, no cóż,
jak się żegnać - to już
   Agnieszce Osieckiej w życiu wiele spraw się nie układało, ale teksty - na pewno tak. Piosenki Osieckiej to jest to! (slogan reklamowy „Coca cola - to jest to!” jest jej autorstwa).

„W żółtych płomieniach liści”
(muz. Andrzej Zieliński, wyk. Łucja Prus z zespołem Skaldowie)
W żółtych płomieniach liści
brzoza dopala się ślicznie
Grudzień ucieka za grudniem,
styczeń mi stuka za styczniem
Wśród ptaków wielkie poruszenie,
ci odlatują, ci zostają,
na łące stoją jak na scenie –
czy też przeżyją, czy dotrwają?
/…/
I ja żegnałam nieraz kogoś,
i powracałam już nie taka,
choć na mej ręce lśniła srogo
obrączka srebrna jak u ptaka.
    Poetka ciągle poszukiwała idealnej miłości. Jej życie osobiste i rodzinne nie było łatwe i proste, bywało tragiczne. Piękny, łagodny głos Łucji Prus jak lek na wszelkie troski.

„Niech żyje bal”
(muz. Seweryn Krajewski, wyk. Maryla Rodowicz)
Bal to najdłuższy na jaki nas proszą,
nie grają na bis, chociaż żal,
zanim więc serca upadłość ogłoszą –
na bal, marsz na bal!
    Pochwała życia pomagała poetce i pomaga nam odnaleźć siłę i sens. Nie tylko w tym utworze. W wielu innych również. A tu na dodatek radość życia - dzięki muzyce Seweryna Krajewskiego i wykonaniu Maryli Rodowicz (piosenkarka swoją autobiografię zatytułowała „Niech żyje bal”).

„Nie żałuję”
(muz. Seweryn Krajewski, wyk. Edyta Geppert)
Że w tym kraju przeżyłam
Tych parę trudnych lat
Nie żałuję
Że na koniec się dowiem
Ot tak się toczy świat
Nie żałuję
    Ten fragment tekstu potwierdza słowa Krzysztofa Komedy, że Agnieszka była (i jest) „częścią pejzażu polskiego”. Na początku z wyrozumiałością poetka dziękuje bliskim za to co od nich otrzymała (chociaż marzyło się jej coś więcej), a w pomijanym przez piosenkarzy zakończeniu utworu artystka z pokorą dziękuje Panu za to, że nie dał jej „zasypiać słodkim snem”. Utwór ten otwiera tomik „Sentymenty”. To jedna z tylko dwóch książek Agnieszki Osieckiej, które znajdują się wśród setek innych mojego księgozbioru. Druga to „Listy śpiewające”. Światowa rozległa sieć internetowa (World Wide Web) jest cenna, ale nie zastąpi obcowania z książką w dłoni.

„Grajmy Panu”
(muz. Zygmunt Konieczny, wyk. Anna Szałapak z Chórem Filharmonii Krakowskiej)
Dzięki ci, Panie, za ten świat.
Dzięki ci, Panie, za dzikich zwierząt śpiew.
Za twoją sprawą kwitnie kwiat
i rodzi się człowiek - pisklę i lew.

Grajmy Panu na harfie.
Grajmy Panu na cytrze.
Chwalmy śpiewem i tańcem
cuda te fantastyczne. /…/

Grajmy Panu w niebiosach.
Grajmy Panu w dolinach.
Z jego światłem we włosach
każdy życie zaczyna.

Ty, który chronisz biedne domki ślimaków
i wielkie góry obu Ameryk.
Ty, który śledzisz tajne drogi ptaków
i krzyki nasze, jęki, szmery.
Dzięki ci, że dałeś nam czas.
Dzięki, że słuchasz i oglądasz nas.

Grajmy Panu na harfie.
Grajmy Panu na cytrze.
Chwalmy śpiewem i tańcem
cuda te fantastyczne.

Grajmy Panu w niebiosach.
Grajmy Panu w dolinach.
Z jego światłem we włosach
każdy życie zaczyna.
    Poetka powiedziała kiedyś: „Nawet gdybym umiała pisać lepiej, wolałabym pisać gorzej, aby się dostać bliżej do człowieka”. Na pewno, gdyby coś napisała nie najlepiej, kunszt kompozytora i wykonawcy nie pozwoliłby tego zauważyć.
W tej ostatniej piosence i tą piosenką Zygmunt Konieczny, Anna Szałapak i Agnieszka Osiecka najpiękniej podziękowali Panu, za ten świat. Każde odsłuchanie tego utworu utwierdza mnie w tym coraz mocniej.

Bernard Cichosz

Foto PAP Witold Rozmysłowicz (zdj. z 1977 roku)